Aurten ere nazioarteko eguna ospatzen dugu, iragan mendean Eusko Ikaskuntzari horrela izan behar zuela otu zitzaiolako. Eta ospakizunaren lehen mendea oraindik betetzeke, badirudi hastapenetako agenteak ahaztu egin dituela euskal gizarteak, eguneroko gurpil irensleak eszenategi eta protagonista berriak behar baititu, ibilbidean garatuko bada. Eta nire ikuspuntu historikotik pena pixka bat ematen badit ere, barnean halako poztasun mingotsa antzematen dut: aitzindari haien helburua lortzen ari dela iruditzen zait.
Euskara bizirik dago eta aurrerantz
proiektatzen du. Hizkuntzak erakunde biziak dira - nik esango nuke hilak ere
oroimenean bizi direla haietara jotzen dugunean- errealitatera eta testuinguru
soziokulturalera egokitzen direnak. Areago, hizkuntzek bizitzaren gaineko
ikuspegi desberdina ematen dute, haien hiztunek tokian tokiko zirkunstantziei
aurre egiteko une bakoitzean erabilitako berbaldiaren arabera. Horrek esan nahi
du hizkuntzak garatu egiten direla, aldatu, nahiz eta ez naizen ausartzen
aitortzera beren corpusean aberatsagoak bilakatzen diren ala ez. Hizkuntza
bateko hiztunek ezagutuko bagenu nola joan den aldatzen gurea, agian irekiagoak
izango ginateke, enpatikoagoak.
Hizketan jartzen gara eta gure ideiak eta
arrazoinamenduen espresabidean bada halako lotailu bat, ikusezina, hainbat
pista ematen dituena hizkuntzaren garapenari buruz. Alboko hizkuntzen - baita ez hain hurrenekoen eragina nabarmena
gerta daiteke. Euskararekin garbi froga daiteke, bekoki zabaleko azterketa xume
baten bitartez. Alderantzizko norabidean gerta daitekeen bezala, noski.
Hizkuntzak ez dira puruak, orban gabeak, arrazoi sinple batengatik:
komunikatzeko tresnak direlako. Giza harremanik ezean bakarrik iraungo lukete
tatxarik gabe… baina horrek beste estatus batean utziko luke kolektiboa…
Amazonetako oihan itxienetako ilunetan omen direnen mailan.
Nazioarteko Euskararen Egunean, bai euskaldunei
bai euskara ez dutenei lasai eta aurreiritzirik gabe inguruko hizkuntzei
begiratzea eskatuko nieke, ea adostasun puntuak aurki ditzakegun ikusteko.
Adituek diotenez, hizkuntzek inguratzen gaituzten munduaren pertzepzioa
moldatzen dute, agian beste hizkuntza bati buruz gehiago ikasteko ahaleginak,
gure mundu-ikuskera aldatzen ez badu ere, gure ingurukoak begi berriekin
ikusten lagunduko digu.
Este año también celebramos
el Día Internacional del Euskera, fiesta que en el siglo pasado Eusko
Ikaskuntza la puso en marcha reivindicando nuestro idioma. Sin siquiera haber
cumplido el primer siglo de celebración, parece que la sociedad vasca ha
olvidado a aquellos pioneros, ya que el torbellino cambiante de acontecimientos
diarios necesita nuevos escenarios y protagonistas para seguir su curso. Y
aunque desde mi perspectiva histórica me produce cierta tristeza, internamente
percibo una especie de alegría agridulce: pienso que aquel grito reivindicativo
está logrando su objetivo.
El euskera está vivo y
proyecta hacia el futuro. Las lenguas son entidades vivas —diría que incluso las
muertas perviven en la memoria cuando recurrimos a ellas— que se adaptan a la
realidad y al contexto sociocultural. Además, las lenguas ofrecen una
perspectiva diferente de la vida para afrontar las circunstancias locales en
cada momento. Esto significa que las lenguas se desarrollan, cambian, aunque no
me atrevo a afirmar si se enriquecen o no. Si nosotros, los hablantes de un
idioma determinado, supiéramos cómo ha ido evolucionando el nuestro, quizá
seríamos más abiertos, más empáticos.
Hablamos, y en la
expresión de nuestras ideas y razonamientos existe una especie de vínculo
invisible que ofrece varias pistas sobre el desarrollo del lenguaje. La
influencia de las lenguas vecinas —e incluso de las no tan cercanas— puede ser
significativa. Esto se puede demostrar claramente con el euskera, mediante un
análisis sencillo con mente abierta. Como también puede ocurrir en sentido
inverso, por supuesto. Las lenguas no son puras ni inmaculadas, por una razón
simple: son herramientas de comunicación. Solo sobrevivirían intactas en
ausencia de contacto humano externo… pero eso dejaría al colectivo en una
situación diferente, al nivel de aquellos que supuestamente habitan en las
selvas más oscuras y aisladas del Amazonas.
En el Día Internacional del
Euskera, yo pediría tanto a vascoparlantes como a ajenos al euskera que miremos
con calma y sin prejuicios los idiomas vecinos, para ver si encontramos algo en
común. Ya que los expertos afirman que las lenguas condicionan nuestra
percepción del mundo que nos rodea, un esfuerzo por conocer mejor el idioma del
otro, aunque no nos haga ver de la misma manera el mundo, nos ayudará a mirar
con otros ojos al vecino.
Testua: Josemari Velez de Mendizabal
Argazkia: Ekain


Bikaina artikulua Josemari!. Eskerrikasko!
ResponderEliminar